سردرد کودکان زیاد دیده میشود ولی معمولاً جدی نیست، کودکان مانند بزرگسالان می‌توانند انواع مختلفی از سردردها از جمله میگرن یا سردردهای مربوط به استرس را تجربه کنند. کودکان همچنین ممکن است سردرد مزمن روزانه داشته باشند.
چرا مبحث سردرد کودکان را انتخاب کردم؟
چون سردرد در تمام سنین شایع هست و ¼ کودکان تا 7 سالگی تجربه سردرد رو داشتند و نیمی از کودکان تا 17 سالگی تجربه حداقل یکبار سردرد رو ذکر میکنند.در مطب هم یکی از علل شایع مراجعه به متخصصین کودکان و فوریتهای پزشکی و نهایتا ارجاعات به فوق تخصص اعصاب کودکان مقوله سردرد میباشد.
علایم سردرد شیرخواران، نوپایان و کودکان چیست؟
علایم سردرد شیرخواران و نوپا بصورت پیش قراول های سردرد است. مثل استفراغ مکرر و افتادن مکرر بعلت سرگیجه و مشکل تعادلی بدون درد تی پیک میگرن
در سن بالاتر یعنی پیش دبستانی و مدرسه مثل بالغین است. سردرد کودکان خفیف تا متوسط که همان سردرد تنشی هستند و سردرد ناتوان کننده که سردرد میگرنی هستند.
علایم سردرد شیرخواران، نوپایان و کودکان
علل سردرد شیرخواران و کودکان چیست؟
با دانستن علت ونوع سردرد میتوانیم به کودکان بهتر کمک کنیم. علل سردرد در کودکان 1- بیماریهای تب زا مثل سرماخوردگی وسایر عفونتها که اغلب والدین به فکر سینوزیت می‌افتند.که سردرد سینوزیت معمولا در ناحیه پیشانی و صورت که به لمس این نواحی تشدید میشوند و اغلب با ترشحات چرکی بینی ویا پشت حلقی بوده و نکته مهم اغلب با تب همراه میباشد.
مگر در سوابق سینوزیت آلرژیک که کودک تبدار نیست ولی میتواند عفونت ثانویه همراه شود. سابقه الرژی در خانواده و حساسیت فصلی در کودک و خانواده مهم میباشد. کم‌خونی در کودکان عامل سردرد نمی‌باشد ولی کم اشتهایی و عدم وزن گیری و ضعف وبیحالی جزعلایم آن میباشد و پاسخ خوب به درمان نشانه آن است.
یکی از عللی که والدین بیشتر علت سردرد کودکان می‌دانند عیوب انکساری میباشد که معمولا سردرد در کودکان نشانه کمتر شایعی نسبت به شکایت کودک از تار دیدن و یا جلو بردن سر حین نوشتن انجام تکالیف درسی است ولی با اسکرینینگ کشوری (تنبلی چشم) این نوع سردرد کمتر شایع میباشد.
علل سردرد شیرخواران و کودکان
علت شایع دیگر ضربات به سر در کودکان است مثل افتادن بچه از پله‌ها یا خوردن اشیا سخت به سر کودک, که معمولا سابقه ضربه به سر را والدین می‌دهند. که در مقوله اورژانس تلقی میگردد. علل دیگر سردرد که اخیرا والدین آگاهی بیشتری نسبت به آن یافته‌اند, سردرد هایی که علت زمینه‌ایی نداشته (مثل عفونتها, تومورمغزی و خونریزی مغزی و علل دارویی ) وجود ندارد. اینها سردرد میگرنی یا تنشی یا اضطراب یا خوشه‌ایی هستند. که این سردرد علت ثانویه سردرد در کودکان باشند.
چه زمانی والدین برای سردرد کودکشان نگران باشند؟
علایم هشدار چی هستند؟ اکثرا والدین از پزشک میپرسند ”نکنه خدای نکرده کودکم تومور مغزی داشته باشد؟”
گرچه در پزشکی هیچ تضمینی وجود ندارد ولی بخاطر سابقه کاری 15 ساله ام کمتراز تعداد انگشتان دستم علت سردرد کودکان مراجعین تومور مغزی بوده.
اجازه بدید یکسری علایم هشدار به شما بدهم:
سابقه‌ای که والدین به پزشک می‌دهند مهم است. سردردهایی که شدتش انفجاری هست و کودک قبلا تجربه نکرده. ناچاره دراز بکشه و در اواسط شب و قطعا اوایل صبح با استفراغ بیدار میشه. تغییرات بینایی مثل تاری دید و دو بینی و اختلال رفتاری یا حتی تشنج ممکن است بروز کند.(حتی هذیان گویی و عدم ارتباط با اطرافیان.
همه اینها علایم هشدار دهنده هست که باعث میشه والدین به پزشک اعصاب مراجعه کنند. در ابتدا پزشک شبکیه روبرای تورم عصب بینایی بررسی کرده و فشار خون و تعادل و راه رفتن و ضعف اندامها را بررسی میکند ,سپس تشنج مخفی را رد نموده وبرای MRIمغزی کودک را به تصویر برداری میفرستد. وقتی تمام اینها طبیعی بود جای نگرانی وجود ندارد.
نکته مهم شکایت سردرد کودکان 3 ساله یا کمتر حتما باید بررسی شود.
چطوری متوجه بشیم که بچه سردرد دارد
چطورمتوجه بشیم شیرخوار یا کودکم سردرد داره؟
وقتی شیرخوار سرش رو به سینه مادر فشار میده یا به بالش میکوبه یا گریه بدون علت داره علی رغم “رسیدگی روزانه مثل شیر خوردن و تعویض پوشک و گرفتن اروغ و بررسی تب” با بغل کردن و بردن به اتاق ساکت شیر خوارمیخوابد. ویا اگر بزرگتر باشد درد شکمی مزمن یا استفراغ دوره‌ایی یا بیقراری در محیط های شلوغ و گریزان بودن از نور آفتاب هست.
نوع سردرد کودکان رو چطور متوجه بشید؟
اولین سوالی که از والدین میکنم این است که چند وقت است که کودکتان سردرد دارد؟ تازه شروع شده یا مثلا بیشتر از 1.5 ماه؟ چند حمله سردرد در ماه داره؟ بیش از 6 حمله در ماه حتی اگر کوتاه ولی ناتوان کننده باشد ارزش دارد. چه موقع از روز هست و چقدر طول می‌کشد؟ از کودک بخواهید احساسش و درزمان سردرد توصیف بکند (با صورتکهای مخصوص) یا بکشد. آیا فعالیت روزمره کودک مختل شده؟ آیا همراهی با اختلال خواب دارد؟ از سابقه ضربه به سر و تشنج در کودک و سابقه فامیلی میگرن و یا بروز حادثه استرس زا و هیجانی سوال میکنم.
در مورد انواع سردرد شیرخواران و کودکان بدون علت زمینه‌ایی اول از میگرن شروع میکنم که اغلب سابقه فامیلی داره اگر محرک سردرد بشناسید راحت کنترل میشود اگر عوامل ایجادش رو نشناسید ناتوان کننده است. بطور کلاسیک اگر بچه بزرگتر باشه جرقه نورانی تاری دید وعلایم مثل اگاهی برای شروع سردرد در ابتدا داشته باشند. بعد سردرد ضرباندار یک یا دو طرفه با یا بدون استفراغ با صدا گریزی و نور گریزی شوع میگردد. اگر شیر خوار تا دو سال باشد میتواند استفراغ دوره ایی وسر گیجه داشته باشد.که چون نمیتواند بیان کند مکرر میافتد.
نوع سردرد کودکان
سردرد دیگری که میخواهم صحبت کنم فرم دیگری دارد سردرد اضطرابی است. کودک احساس فشار در سر مثل باند دور سر یا گرفتگی عضلات گردن و پشت سر و گاهی فشار در پشت کره چشم میکند. که گاهی به چشم پزشک مراجعه میکنند. می‌توانند عصرها موقع تکالیف مدرسه یا در مدرسه باشد. ولی شدتش خفیف تا متوسط است. میتواند بسته به شدتش با استفراغ همراه باشد. و یا ساعتها در طول روز ادامه دار باشد.
سردرد دیگرکلاستر هست که در سنین بالای 10 سال رخ میدهد.
عوامل بر انگیزاننده سردرد در کودکان چه مواردی هست؟
محرک سردرد 1-هر عاملی که بهداشت خواب را مختل کند. مثل کم خوابیدن یا روز تعطیل زیاد خوابیدن و بر هم خوردن نظم خواب 2-غذا ها ی حاضری و با رنگ مصنوعی و کنسروی و شکلات و پنیر و قند مصنوعی و حساسیت به غذاهای خاص. 3-خستگی زیاد و استرس و مکانهای پر سرو صدا و افسردگی 4-استفاده از گوشی و تبلت و تلویزیون و محرک سردرد اضطرابی بیشتر در کودکان تنش در خانواده و شروع امتحانات و تعویض مدرسه یا خانه و ورود فرزند جدید و استرس و اضطرابها
چگونگی پیشگیری و درمان سردرد نوزاد:
در مقوله پیشگیری پرهیز از هرعاملی که محرک محسوب میشود کمک کننده است, استفاده از آب کافی و استراحت کافی و یوگا و تمرینات تنفسی. از والدین سوال میشود که با خوردن چه ماده غذایی سردرد تشدید میشود واگر لطمه ایی به رشد کودک نمیزند اون ماده رو از برنامه غذایی حذف بفرمایند.
دارو های مختلف برای درمان سردرد
درمان دارویی 2 دسته هستند:
1-داروهایی که اثر بخشی آنی دارند و درد را کم میکنند مثل استامینوفن و بروفن و ناپروکسن, که در جواب به سوال والدین که چه زمانی باید این داروها استفاده شود؟ در زمانیکه کودک سردرد بیش از 20 دقیقه داشته باشد یا کوتاه مدت و ناتوان کننده باشد, چون مسکنها اثر موقت دارند واز طرفی خود عامل سردرد شایعی به نام سردرد مسکن میباشند. که در ایران بسیار شایع است.
2- داروهایی برای کم کردن حملات سردرد استفاده میشوند: وقتی که مساوی یا بیش از 6 حمله در ماه داشته باشند استفاده میشوند.
پاسخ به درمان زمانی هست که یا قطع کامل سردرد یا کاهش حملات به کمتر از 2 حمله در ماه باشد.
لطفا سردرد در کودکان خصوصا زیر 3 سال رو جدی بگیرید.
