بینایی چشم نوزادان نقش مهمی در درک و هماهنگی اجزاء بدن دارد. بینایی خصوصاً در کودکان در حال رشد در یادگیری توانایی‌ها و پردازش اطلاعات جدید اهمیت دارد. یکی از مسئولیت‌های متخصص چشم (برای مشکلات ساختاری چشم) و مغز و اعصاب (برای مشکلات اعصاب چشم و درک بینایی) شناخت اختلال بینایی در کودک است. اگر بینایی به دلیل مشکلات چشمی شدیداً مختل باشد والدین باید در زمان شیرخواری به نشانه هایی چون به حرکات بی‌هدف سر، گردن، لرزش چشم‌ها و عدم توجه بینایی دقت کنند.
در سه تا شش‌ماهگی والدین باید به عدم دنبال کردن چشمی و عدم توجه بینایی کودک توجه کنند. علائم نگران‌کننده دیگری چون سابقه زودرس بودن شیرخوار، بیماریهای زمینهای، سابقه فامیلی آب‌مروارید، سردرد مداوم، ریزش مداوم اشک، قرمزی چشم، نبودن چشم‌ها در یک خط صاف، عدم توانایی در نگاه کردن به صورت و دنبال کردن اشیاء در سه تا شش‌ماهگی، انحراف چشم و غیر قرنیه بودن مردمک چشم بیش از یک میلی‌متر و قرنیه نیز بروز میکند که نیاز به مداخله فوری پزشک دارد.
بینایی از میان حواس پنجگانه به جهت ارتباط با مغز برای تحلیل عملکرد سایر حواس، منحصربه‌فرد است؛ مانند حس بویایی، چشایی و لامسه حس بینایی قادر است اطلاعاتی از محیط دور و نزدیک به فرد بدهد.
بینایی همراه با شنوایی نقش مهمی در پردازش و توالی اطلاعات ناپیوسته خصوصاً در فرم ادراک زبانی را دارد.
بینایی همچنین امکان دریافت هم‌زمان و مداوم حجم عظیمی از اطلاعات متنی را به صورت یکپارچه فراهم میکند. به دلیل این قدرت، چشم نوزادان نقش منحصربه‌فردی در ترکیب سریع اطلاعات و هماهنگی سایر حواس و درنتیجه افزایش خودکار عملکردهای جمعی و قوی رسیدن-گرفتن و تحرک را دارد. در شیرخواران و کودکان نقش یک برانگیزاننده قوی برای کشف و شناخت محیط اطراف، رسیدن-گرفتن و تحرک را ایفا میکند.
اختلالات بینایی و تنبلی چشم نوزادان
اختلالات بینایی مثل تنبلی چشم (حدت بینایی متفاوت بین دو چشم بیش یا مساوی دو استاندارد) باید در معاینه منظم مشخص گردد. ارزیابی بینایی منظم توسط مرکز سلامتی کودکان انجام‌شده و برای درمان به متخصص کودکان یا مغز و اعصاب ارجاع داده می‌شود. این ارجاع هرچه سریع‌تر انجام شود مشکلات چشم نوزادان مانند تنبلی چشم زودتر برطرف میگردد.
ارزیابی مشکلات چشمی و قدرت بینایی در بدو تولد، سه‌ماهگی، شش تا دوازده‌ماهگی، یک تا سه‌سالگی و قبل از ورود به مدرسه انجام می‌شود و پس‌ازآن سالانه است. علل مراجعه به چشم‌پزشک برای والدین همان‌طور که گفته شد شامل افتادگی پلک، لرزش چشم، سابقه زودرس بودن شیرخوار، بیماریهای زمینهای، سابقه فامیلی آب‌مروارید، سردرد مداوم، ریزش مداوم اشک، قرمزی چشم، نبودن چشم‌ها در یک خط صاف، عدم توانایی در نگاه کردن به صورت و دنبال کردن اشیاء در سه تا شش‌ماهگی، انحراف چشم و غیر قرنیه بودن مردمک چشم بیش از یک میلی‌متر و قرنیه است که نیاز به مداخله فوری پزشک دارد.
در غربالگری توسط چشم‌پزشک، ساختمان خارجی چشم، مردمک، رد رفلکس تست، وجود سابقه اختلالات بیماری، بررسی هماهنگی حرکات چشم‌ها، ارتباط چشمی و در کودکانی که همکاری در معاینه دارند (۴ سالگی به بالا) معاینه با افتالماسکوپ برای بررسی شبکیه انجام می‌شود. برای سن مدرسه از (چارت E) Snellen استفاده می‌شود. برای قبل از مدرسه و نوپایان (۱۲ ماه تا ۴ سال و کودکان دارای ناتوانی جسمی، تأخیر تکاملی) که حرف نمی‌زنند تست خیره شدن-دنبال کردن، فوتواسکرین اتوماتیک و اتورفرکشن (عدسی مخصوص) انجام می‌شود.
در ۳ تا ۴ سالگی قدرت بینایی با استفاده از اشکال و کارت‌ها کنترل می‌شود.
چشم نوزادان و چشمان کودک شما
به منظور آگاهی بیشتر والدین در خصوص مشکلات چشم نوزادان و کودکان و ایجاد نقش فعال در تشخیص و درمان زودرس بیماریهای چشمی کودک، مهم است که شما به‌عنوان والد بتوانید قدرت بینایی کودکتان را بررسی کنید. شیرخوار و کودک عموماً در معاینه همکاری ندارد بنابراین استفاده از اشکال، نمودارها، چراغ‌های چشمکزن و اسامی توصیه می‌شود.
پزشک نحوه عملکرد کودک و قدرت بینایی او نسبت به سنش را بررسی میکند. مثلاً از والدین سؤال می‌شود آیا متوجه نگاه کودک به خود می‌شوند؟ آیا وقتی تصادفاً نور به بچه تابیده می‌شود یا چراغ روشن و خاموش می‌شود واکنش نشان می‌دهند؟ آیا هر دو چشم نوزادان هم‌زمان به یک جهت می‌چرخد؟ وقتی کودک بیدار و هوشیار است نگاهش معنادار است؟ آیا چشم‌ها در یک راستا هستند؟ آیا کودک سابقه خیره شدن بی‌معنا دارد؟ همچنین در خصوص زمینه‌های فامیلی بیماریهای چشمی و نابینایی (یا بیماریهای خاص) در شیرخوارگی، کودکی و بزرگ‌سالی سؤال پرسیده می‌شود.
کودکان زودرس باید قبل از سه‌ماهگی به لحاظ شبکیه توسط چشم‌پزشک بررسی تخصصی شوند. از حوالی شش هفتگی تا سه‌ماهگی، کودک به اشیاء خیره می‌شود و آن‌ها را دنبال میکند و این قابل بررسی است و بعد از دوسالگی معاینه قدرت بینایی مرسوم به‌وسیله چارت مخصوص انجام می‌شود.
